اتیسم چیست؟ (قسمت اول)  
 بابک پسری 6 ساله است که از طرف پزشک متخصص اطفال جهت بررسی به روان پزشک اطفال معرفی شده است. والدین اظهار می کنند که کودک تا سن 5/1 سالگی از نظر گردن گرفتن، نشستن و راه افتادن کاملاً طبیعی ولی شروع تکلم با تأخیر بوده است. در حدود 2 سالگی خانواده متوجه پسرفت تکلمی کودک شده اند بطوری که کلمات قبلی را استفاده نمی کرده و یا نا به جا و غلط استفاده می کرده است. در حال حاضر در برقراری روابط با همسالان مشکل دارد و قادر به دوستیابی نیست. هنگام حضور در مهد کودک به صورتی رفتار می کند که گوئی هیچ کس در کلاس حضور ندارد. تماس چشمی محدود است و یا خیره می شود. در مقابل رفتار محبت آمیز والدین واکنش نشان نمی دهد. در خانه بیشتر در خودش است و به نظر می رسد در دنیای خیالی خودش سیر می کند. کلمات و جملات دیگران را بدون درک مفاهیم تکرار می کند و گاه عبارات شنیده شده فعلی را تکرار می کند. کمتر از ضمیر من استفاده می کند و خودش را به نام صدا می کند. مفاهیم و دستورات را درک می کند ولی توجه و تمرکز خیلی کم است به طوری که کوچک ترین محرک محیطی موجب- حواس پرتی در او می شود. حرکات تکراری دارد مثلاً مدت ها با چرخ ماشین اسباب بازیش سرگرم می شود و یا ساعت ها کلید برق را روشن و خاموش می کند و یا با دگمه های کنترل تلویزیون بازی می کند. علاقه خاصی به وسایل مکانیکی دارد مثلاً حرکت پنکه، ماشین لباسشوئی و یا صدای جاروبرقی توجه او را جلب می کند. از طرف دیگر به آگهی های تبلیغاتی علاقه خاص نشان می دهد و ریتم کلام و آهنگ ها را به صورت طوطی وار تکرار می کند. گاهی اوقات دستش را در وضعیت غیر عادی نگه می دارد و یا مرتب با دست به صورتش ضربه می زند. مدت ها درگیر تکان خوردن، چرخیدن و ... می شود. عادات خاصی دارد مثلاً در خانه از مسیر مشخصی حرکت می کند. با اسباب بازی هایش درست بازی نمی کند. مثلاً با ترتیب معین آن ها را در رختخوابش می چیند به طوری که خلاف آن موجب نگران شدن او می گردد. از طرف دیگر در بررسی های آزمایشگاهی، نوار مغزی و سی تی اسکن مغزی انجام شده مورد خاصی نشان داده نشده است. با توجه به تاریخچه، ارزیابی روانشناسی و روان پزشکی، کودک مبتلا به اختلال اتیستیک است.

اتیسم چیست؟
اتیسم نوعی اختلال رشدی است که با رفتارهای ارتباطی و کلامی غیر طبیعی مشخص می شود. علائم این اختلال در سه سال اول زندگی بروز می کند. علت اصلی اختلال ناشناخته است و در پسران شایع تر از دختران است.
وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سبک زندگی و تحصیلات والدین نقشی در بروز اتیسم ندارد. این اختلال بر رشد طبیعی مغز در حیطه تعاملات اجتماعی و مهارتهای ارتباطی تاثیر می گذارد. کودکان و بزرگسالان مبتلا به اتیسم در ارتباط کلامی و غیر کلامی، تعاملات اجتماعی و فعالیت های مربوط به بازی مشکل دارند. این اختلال ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای آنان دشوار می سازد. در بعضی موارد رفتارهای خودآزارانه و پرخاشگری وجود دارد. در این افراد حرکات تکراری (دست زدن، پریدن) و یا مقاومت در مقابل تغییر دیده می شود و ممکن است در حواس بینایی، شنوائی، لامسه، بویایی و چشایی نیز حساسیت های غیر معمول نشان دهند. هسته مرکزی مشکل در اتیسم، اختلال در ارتباط است.
پنجاه درصد کودکان اتیستیک قادر نیستند از زبان خود به عنوان وسیله اصلی برقراری ارتباط با سایرین استفاده نمایند. عدم بکار بردن ضمیر «من» از ویژگی های کلامی این کودکان است. از مسایل دیگر تکلمی تکرار کلمات و جملات اطرافیان است.

انواع اختلالات نافذ رشد چیست؟
چندین اختلال در زیر گروه اختلالات نافذ رشد وجود دارد. در اختلالات نافذ رشد آسیب شدید در چندین حوزه رشدی وجود دارد. افرادی که در طبقه بندی اختلالات نافذ رشد قرار می گیرند در برقراری ارتباط اجتماعی دچار مشکل هستند ولی شدت آن متفاوت است. نکات عمده ای که تفاوت میان اختلالات را بیان می کنند در زیر مطرح شده است:
اختلال اتیستیک: ارتباط، تعامل اجتماعی و بازی تخیلی به طور مشخص آسیب دیده است. علائق، فعالیت ها و رفتارهای تکراری دیده می شود. اختلال در سه سال اول زندگی شروع می شود.
اختلال آسپرگر: با آسیب در تعاملات اجتماعی و وجود فعالیت ها و علائق محدود مشخص می گردد. تاخیر در شروع تکلم وجود دارد ولی در حقیقت مبتلایان مشکلات تکلمی کمتری دارند. هوش معمولاً طبیعی و یا بالاتر از طبیعی است.
اختلال رت: سیر پیشرونده ای دارد که فقط در دختران دیده می شود. در ابتدا مراحل رشد طبیعی است ولی بعد مهارت های به دست آمده قبلی و توانایی استفاده هدف دار از دست ها را از دست می دهند و به جای آن حرکات تکرار شونده دست ایجاد می شود که بین سنین یک تا چهار سالگی شروع می شود.
اختلال فروپاشنده دوران کودکی: رشد حداقل در دو سال اول زندگی طبیعی است. از دست دادن جدی مهارت هایی که قبلاً داشته است مشاهده می شود.
اختلال نافذ رشد غیر اختصاصی: به تنهایی علائم مشخص هیچ یک از اختلالات بالا را نداشته و نمی توان آن را جزو یکی از طبقه بندی های فوق الذکر جای داد.

اتیسم چیست؟
اتیسم اختلالی در مغز است که باعث می‌شود پردازش اطلاعات در مغز به خوبی انجام نشده و کودک در تعامل و ارتباط خود با دیگران دچار مشکل شود.
? لطفا کمی در مورد علائم آن توضیح دهید.
ـ به‌طور کلی اتیسم دارای سه گروه علامت است. مبتلایان به اتیسم در تعاملات خود دچار مشکل می‌شوند، در برقراری ارتباط کلامی خوب و مناسب با دیگران ناتوان هستند و رفتارهای کلیشه‌ای در آنها دیده می‌شود. بچه‌های مبتلا به اتیسم برخلاف بچه‌های دیگر که در مرحله پیش زبانی چیزهای جالب را با انگشت اشاره خود نشان می‌دهند چنین کاری نمی‌کنند. این بچه‌ها به جلب توجه دیگران اهمیتی نمی‌دهند. کودکان اتیسم رفتارها و روابط هیجانی بین افراد را به خوبی درک نمی‌کنند، به‌طور مثال بی‌علت می‌خندد و بدون اینکه با موضوع خنده‌داری روبه‌رو شده باشند هیجان‌زدگی خود را به شکل خاصی بروز می‌دهند و هنگام خوشحالی حرکتی شبیه بال زدن نشان می‌دهند، بالا و پایین می‌پرند و یا بر خود می‌لرزند.
? هنگام ناراحتی چه واکنشی نشان می‌دهند؟
ـ گریه می‌کنند و جیغ می‌کشند، البته موضوع ناراحتی آنها شاید برای ما قابل درک نباشد. این کودکان نسبت به هرچیزی که خلاف میلشان باشد واکنش شدیدی نشان می‌دهند و جیغ می‌کشند.
در مورد ناتوانی این بچه‌ها در برقراری ارتباط کلامی هم توضیح دهید.
این بچه‌ها اغلب حرف نمی‌زنند و هنگامی که صحبت می‌کنند، کلمات دیگران را طوطی‌وار تکرار می‌کنند. بچه‌های عادی از ? تا ? ماهگی شروع به صدا درآوردن و غان و غون می‌کنند و در حدود ?? ماهگی کلمات را می‌فهمند و کم کم شروع به ادا کردن آنها می‌کنند، در حالی که این روند در این کودکان اتیسم بسیار به کندی اتفاق می‌افتد. برخی از این بچه‌ها حتی تا سن ? تا ? سالگی و یا تا آخر عمر هم حرف نمی‌زنند.
? منظورتان از رفتارهای کلیشه‌ای چه بود؟
ـ مثلا دست‌ها را جلوی چشم‌هایشان تکان می‌دهند و به آن نگاه می‌کنند. انگشتانشان را در هم می‌پیچانند و یا به آن حالت‌های خاصی می‌دهند و تا مدتی در آن وضعیت باقی می‌مانند. مدام از گوشه‌چشم نگاه می‌کنندو یا چشمشان را تنگ کرده و به نور خیره می‌شوند. بدن آدم‌ها را بو می‌کنند، غذا را قبل از خوردن می‌بویند. دور خودشان می‌چرخند و به اشیا چرخان خیره می‌شوند و از این امر ذوق می‌کنند. اسباب بازی‌ها را به صورت قطار دنبال هم می‌چینند و شیوه بازی کردن آنها با
اسباب بازی‌هایشان مانند سایر بچه‌ها نیست. دست‌هایشان را روی گوش‌هایشان می‌گذارند به گونه‌ای که گاه مردم گمان می‌کنند، به خاطر شنیدن صدای خاصی این عمل را انجام می‌دهد، در حالی‌که تجربه نشان می‌دهند این کار آنها در واقع نوعی واکنش در زمان هیجان است. دوست دارند اشیایی مانند تسبیح را جلوی چشم‌هایشان تکان دهند و یا شیئی را پرت کنند و سپس به قل خوردن آن نگاه می‌کنند. آنها معمولا خانه را به هم می‌ریزند اما برخی از آنها هم برعکس وسواس عجیبی در نظم و ترتیب دارند.
? علائم اتیسم در چه سنی دیده می‌شود؟
ـ زیر ? سال. نخستین علائم آن را حتی از مدت‌ها قبل یعنی زمانی که کودک نوزادی شیرخوار است هم می‌توان تا حدودی مشاهده کرد چون این کودکان بر خلاف سایر بچه‌ها هنگام شیر خوردن به چشمان و صورت مادرشان نگاه نمی‌کنند و به عبارتی تمایلی به برقراری تماس چشمی ندارند. با این حال چون نوزادان در ?? روز اول بیشتر ساعات خود را خواب هستند، در صورت ابتلا به اتیسم مشهود نخواهد بود.
? آیا با روش‌های تشخیصی مدرن می‌توان از همان روزهای نخستین زندگی کودک این بیماری را تشخیص داد؟
ـ نه، اتیسم با سی تی اسکن،‌ام آر آی، نوار مغزی و غیره قابل تشخیص نیست و فقط با مشاهده و تشخیص بالینی می‌توان به وجود آن پی برد.
? علت ابتلا به این بیماری چیست؟

ادامه مطلب...

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » حسن زارع ( دوشنبه 89/3/17 :: ساعت 8:5 عصر )